Pochodzenie nazwiska
Nasze
"Małe Ojczyzny"
(miejscowości i regiony)
Opracowanie:
Instytut Języka Polskiego PAN
Kraków, dn. 21 I 2008
Pierwsze zapisy nazwy osobowej Odrowąż odnajdujemy w dokumentach na Śląsku:
Petrus Odrawez, miles 1292 i w Małopolsce: Dobeslaus dictus Odrowansz
1396.
Ród Odrowążów, według przekazu Długosza Ex Moravia ducens genus XV ex,
i tradycji rodowej miał przybyć z Czech lub Moraw na Śląsk, gdzie zostawił
ślady swojego pobytu w poświadczonej w źródłach historycznych obecności
wyżej wspomnianego rycerza Piotra Odrowąża, w miejscowościach związanych
z historią rodu, takich jak m. in. Kamień, miejsce urodzenia św. Jacka,
w nazwie wsi Odrowąż pod Gogolinem i innych. W XIII w. pojawiają się Odrowążowie
również w Małopolsce.
W Polsce istnieją nazwy miejscowe Odrowąż : w pow. koneckim, gm. Niekłań
(18 km. od Końskich): villa Stari Odrouus 1222 (wieś stanowiła prawdopodobnie
gniazdo małopolskiej linii rodu) także Odrowąż, gm. Stąporków, kieleckie.
Taka nazwa miejscowa notowana jest także na Śląsku - Odrowąż - nad Odrą,
woj. opolskie, gm. Gogolin: Oderwanz, niem. Oderhoch, brak jednak poświadczeń
tej nazwy w źródłach aż do XV w. włącznie.
Pochodzenie nazwy
osobowej (także miejscowej) nie zostało jeszcze ostatecznie wyjaśnione.
Istnieją dwie koncepcje odczytania: Odrowąż, rzadziej Odrowąs. Główne
sposoby objaśnienia ich etymologii polegają na szukaniu związku nazwy
z miejscem, gdzie jakoby odzierano węże, lub z rzeką Odrą (drugi człon
-wąz < wąski miałby oznaczać przewężenie rzeki, nad którym mogłaby
być położona wieś). Jako przezwisko osobowe mogło się odnosić do człowieka
z odartym wąsem lub odzierającego węże. W tym przypadku należałoby się
raczej spodziewać postaci Odrzywąs czy Odrzywąż z pierwszym członem werbalnym
na -i // -y. Można jednak przyjąć także wpływ typu złożeń z tematem nominalnym
na -o na powstanie nazwy z pierwszym członem Odro-.
Inna koncepcja etymologiczna polega na odczytaniu nazwy wsi na Śląsku
i w koneckim nie Odrowąż ale Odrowiąż. Pierwszy człon można łączyć z nazwą
rzeki Odrą, w drugim członie zaś można doszukać się sufiksu -ov- poszerzonego
hydronimicznym formantem -ęg (por. Nalepa J., 1973, Opuscula Slavica,
2. Krytyczne i metodyczne uwagi o nazwach miejscowych dawnego województwa
sandomierskiego, Lund, s.133-134).
Odrowąski - 1616
od nazwy miejscowej Odrowąż (kilka wsi).
Odrowąż - 1400 od nazwy miejscowej Odrowąż (kilka wsi).
Odrowąż-Kietliński - złożenia brak; Odrowąż 1400 od nazwy miejscowej Odrowąż
(kilka wsi); Kietliński 1394 od nazwy miejscowej Kietlin (piotrkowskie,
gmina Radomsko).
Odrowąż-Petrykowski - złożenia brak; Odrowąż 1400 od nazwy miejscowej
Odrowąż (kilka wsi); Petrykowski od nazwy miejscowej Petrzykozy (kilka
wsi).
Odrowąż-Pieniążek - złożenia brak; Odrowąż 1400 od nazwy miejscowej Odrowąż
(kilka wsi); Pieniążek 1279 od pieniążek "drobny pieniądz".
Odrowąż-Piramowicz - złożenia brak; Odrowąż 1400 od nazwy miejscowej Odrowąż
(kilka wsi); Piramowicz nazwa genetycznie ormiańska.
Odrowąż-Sypniewski - złożenia brak; Odrowąż 1400 od nazwy miejscowej Odrowąż
(kilka wsi); Sypniewski 1664 od nazwy miejscowej Sypniewo (kilka wsi).
Odrowąż-Wilkoński - złożenia brak; Odrowąż 1400 od nazwy miejscowej Odrowąż
(kilka wsi); Wilkoński 1393 od nazwy miejscowej Wilkonice (leszczyńskie,
gmina Pępowo).
Odrowąż-Zawadzki - złożenia brak; Odrowąż 1400 od nazwy miejscowej Odrowąż
(kilka wsi); Zawadzki 1382 od zawada "przeszkoda", dawniej też
"kora; skaza"; od nazwy miejscowej Zawada (liczne).
Odrowiec - 1402 od odrzeć.
Odrowski - 1524 od nazwy miejscowej Odry (bydgoskie, gmina Czersk).
M.O. grudzień 2011